This book developed by ©Academy Global Learning 2020
All rights reserved under ©Academy Global Learning 2020. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the copyright owner.
Designed By:
Christian Alas
Created and illustrated By:
Angelo Romero and Camilo Sanabria
Pingwinler
Penguinler, suwasty hem-de uçar däldir guşlaryň bir topary bolup, esasan günorta ýarym şarda ýaşaýarlar. Barypýatan penguin görnüşleriniň sany henizem anyklanylmak prosesi geçirilýär.
Häzirki wagtda haýsy otoritetiň kabul edilýändigine baglylykda, käbir belli hünärmenler ýaşaýan görnüşleriň sanynyň 17 bilen 20 arasynda üýtgäp durýandygyny aýdýarlar. Beýleki ynamdar we gönümel çeşmeler bolsa has köp dürli görnüşleriň we kiçi görnüşleriň bardygyny öňe sürýärler, şonuň üçin mesele örän çylşyrymly.
Çeşmeler näçe ygtybarly bolsa-da, takyk san almak aňsat däl.
Her ne kadar ähli penguin görnüşleri günorta ýarym şarda dogma bolup, meşhur ynama garşy, ýumşak howadan hoşlanmaýarlar diýip hasap edilse-de, hakykatda diňe birnäçe penguin görnüşi hakykatdanam gaty günorta ýerlerde ýaşaýar.
Penguinleriň aglaba ýaşaýan ýerleri ortaça howaly klimat sebitleridir. Penguin gözleginde adam Demirgazykda ýerleşýän Galapagos adalaryna çenli baryp biler.
Iň uly ýaşaýan penguin görnüşi imperator penguinidir. Ýetişen biriniň boýy ortaça 3 fut 7 dýuým (takmynan 1.1 metr) we agramy azyndan 75 funt (takmynan 34 kg).
Iň kiçi penguin görnüşi bolsa “Kiçi Göçgün” ýa-da “Peri Penguini” hökmünde hem tanalýan Mawy Penguinidir.
Olaryň boýy takmynan 16 dýuým (takmynan 40 sm) bolup, agramy bary-ýogy 2,2 funt (takmynan 1 kg). Penguinleriň köpüsi balyk, kalmar we ummanlardan alynýan beýleki deňiz ýaşaýjylary ýaly deňiz önümleri bilen iýmitlenýärler.
Bir tarapdan olar tebigat bilen bilelikde hereket edýärler, ömürleriniň ýarysyny gury ýerde, beýlekisini bolsa suwasty geçirýärler.
Penguinler, görünýän ýaly, adamlardan gorkmaýarlar we biziň barlygymyza garamazdan öz ýerlerinde galýarlar. Hatda olary synlaýan barlagçylaryň toparlaryna hem arkaýyn ýakynlaşýarlar.
Olaryň şeýle ejiz ýagdaýda bolmagynyň sebäbi, Antarktidada ýa-da töwerekde ýerleşýän adalarda penguinlere hüjüm edýän guryýer ýyrtyjylarynyň ýoklugydyr. Muňa derek, penguinler deňizde, suwasty ýyrtyjylardan, mysal üçin, gaplaň möhürinden howp astynda. Tebigatyň şertnamasy şeýle: haýwanlar diri galmak üçin beýleki haýwanlary iýýärler. Ýaraşyk ýokdur. Bu adalatsyz ýaly görünip biler, ýöne tebigaty ahlak nukdaýnazaryndan höküm etmek mümkin däl.
Penguinleriň beden gurluşy olaryň suwasty durmuşa uýgunlaşmagyna mümkinçilik berýär. Olaryň ganatlary, howada uçmak üçin peýdasyz bolan ýüzgüçlere öwrülipdir. Suwa girenlerinde olar ýüzgüçlerini ulanmak mejburiyetindedirler, bu bolsa olaryň ýüzmekde üstünlik gazanmagynyň esasy sebäpdir.
Suwda penguinler örän çeýe hereket edýärler. Olaryň ýumşak tüýleriniň arasynda howa gatlagy saklanýar, bu bolsa olaryň suw ýüzünde ýüzüp bilmegini üpjün edýär.
Howa gatlagy, şeýle hem, sowuk suwlarda guşlaryň ýylylygyny gorap saklamagyna kömek edýär. Gury ýerde bolsa, penguinler dik durmak üçin deňagramlylygyny saklamakda guýrugyny we ganatlaryny ulanýarlar.
Ähli penguinleriň bedeni aýratyn garşy-gölgelenme dizaýnyna eýedir. Bu, olaryň aşak tarapynyň ak, ýokarky tarapynyň bolsa gara (esasan gara) bolýandygyny aňladýar. Bu täsin reňk shemasy gizlenmek dizaýnynda üstünlik üçin örän möhümdir.
Aşakdan ýokaryk seredip, günki iýmit paýyny gözleýän ünsli ýyrtyjy, ak penguin garny bilen şöhlelendiriji suw ýüzüni tapawutlandyrmakda kynçylyk çekýär. Olaryň arkasyndaky gara tüýler ýokarydan gizlenmek üçin ajaýyp we hatda örän zerurdyr.
Syýahat etmek üçin penguinler aýaklary bilen ýerden ýöreýärler ýa-da garlaryň üstünde garnynyň üstünden süýşýärler. Bu hereket “tobogganing” diýlip atlandyrylýar we olara energiýany tygşytlamaga we şol bir wagtda has çalt hereket etmäge mümkinçilik berýär.
Penguinler hereket etmek isleseler, aýaklaryny bilelikde galdyryp böküp hem bilýärler, ýöne bu hereket olaryň beýleki syýahat usullary bilen deňeşdirilende birneme çäklendiriji bolup biler. Olar gözlerini hem suwasty görmegi iň ýokary derejede ösdüripdirler we bu olaryň esasy aw tapmak hem-de ýyrtyjylardan gaça durmak üçin ulanýan serişdesidir.
Umuman aýdanyňda, penguinler örän gyzykly we mert jandarlardyr. Olaryň ýaşaýyş usuly we ýowuz tebigatda diri galmagy başaryşlary olary ajaýyp jandarlara öwürýär.
Robots | Turkmen | 2025 
Penguins | Ukrainian 
Penguins | Estonian 
Robots | Ukrainian 
Robotid | Estonian 
Unit 1 – Maïs – French – Beginning 
Planeta – Unidad 1 – Español – Advanced 
HS – ESL3 – Unit 17 – Mustang– Moodle 
HS – ESL3 – Unit 16 – Reading – Moodle 
HS – ESL3 – Unit 15 – Vincent Van Gogh– Moodle