This book developed by ©Academy Global Learning 2020
All rights reserved under ©Academy Global Learning 2020. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the copyright owner.
Designed By:
Christian Alas
Created and illustrated By:
Angelo Romero and Camilo Sanabria
Robotlar
Robotlar dürli funksiýalary ýerine ýetirýän we tehnologiýanyň häzirki döwri ösüp barýarka has meşhur bolýan gaty arassa enjamlar. Robot diýlip nämeleriň atlandyrylýandygy barada köp çekişmeler bar, we adatça birnäçe aýratynlyklar tapawutlanýar. Robot emeli döredilýär, programmirlenip bilýär, töweregini duýup we üýtgedip bilýär, hem-de utgaşykly hereketleri ýerine ýetirip bilýär.
Robotlaryň ösüşi örän giň bolup, emeli adamlaryň ideýasy bilen başlandy. Gadymy Hytaýda, şeýle-de ýewreý we grek mifologiýasynda, uly palçykdan ýasalan jandarlar adam däl, tabyn jandarlar hökmünde suratlandyrylypdyr. Indiki möhüm ädim 1206-njy ýylda bolup, ukyply we gözlegli oýlap tapyjy Al-Jazari ilkinji programmirlenip bilýän humanoid roboty döretdi. Ol myhmanlary begendirmek üçin ulanylýan dört sany awtomat sazanda bilen gaýykdy. Al-Jazari öz oýlap tapyşyna elbetde, örän begenipdi.
Öňki ösüşleri aşa geçen ýene bir möhüm ösüş 1738-nji ýylda bolup, Žak de Wokanson öz ukybyny görkezdi we iýýän, siňdirýän hem-de ganat kakýan mehaniki ördek döredipdi. Bu ilkinji taslamalar kämil däldi we belki-de, gowşakdy, ýöne olar geljekdäki ösüşler üçin esas goýdy.
Häzirki wagtda robotlaryň ulanylyşy köpsanly gündelik we täsin çözgütleri hödürleýär. Olar bize dürli ugurlarda kömek edip biler we eýýäm jemgyýete ornaşdylar. Olaryň ulanylyşy iki kategoriýa bölünýär: robotyň adama garanyňda has gowy ýerine ýetirip biljek işi we adam üçin howply işi.
Birinjisi, robotlar öndürijiligi, takyklygy we çydamlylygy ýokarlandyryp bilýän ýagdaýlarda ulanylýar. Ikinjisi bolsa, howply işleri ýerine ýetirmekde ulanylýar. Käbir ýagdaýlarda robotlar önümçilik gurşawynda adamlar bilen gowy utgaşýar. Şeýle-de bolsa, adamlar şat we ýakymly bolup biler, emma robotlaryň hakyky şahsyýeti ýok. Robotlar duýgulardan habarsyz.
Häzirki robotlaryň jemgyýete haýsydyr bir howp ýa-da howatyrlanma döredip biljek derejede ösüp ýetendigi hasap edilmeýän hem bolsa, robotlar baradaky gorkular we aladalar köp sanly kitaplarda we filmlerde gaýtalanýan öňdengörüjilik bolupdyr.
Bu gorkular olary ösdürýänleri aladalandyrmaga ýeterlik bolup, käbir alymlaryň işlerini dowam etdirmekden saklanmagyna sebäp boldy. Esasy gorky, robotlaryň akyl-paýhasy we hereket etmek ukybynyň adamkynyňkydan ýokary bolup bilmegi we şeýle bir çuňňur akylly bolup, adamzadyň üstünden agalyk etmek islegini ösdürip biljekdigi baradaky pikirdir.
Bir gün robot ýeterlik derejede ökde bolup, bu güýjüni ulanmagy saýlasa, bu adamlar üçin uly mesele bolar. Bu çözülmeli mesele, ýöne köp alymlar robotlaryň ösmegini dowam etdirmek ugrunda berk gorag çykyşlaryny edýärler.
Hatda erbet programmirlenmezden hem, aýratyn-da adam gurşawynda erkin hereket edýän robot, uly massasynyň, akyl ýetirmegiň ýetmezçiliginiň we tötänleýin näsazlyklaryň ähtimallygy sebäpli adamlara howp döredip biler.
Robotyň biriniň kimdir biriniň üstüne ýykylmagy ýa-da kimdir birine urmagy pidanyň köp zyýan çekmegine sebäp bolup biler. Robotlary tebigaty boýunça howpsuz edip dizaýn etmek we programmirlemek häzirki zaman ylmy gözlegçilere uly kynçylyk döredýär we bu mesele köp adamlary aljyraňňylyga salýar. Robotlar bilen bagly köp soraglar entek jogapsyz galýar. Ýöne, arkaýyn boluň, olaryň howpsuz ulanylyşy kepillendirilenden soň, gür sesi we şadyýan garşy alyşy eşitmek bolar.
Penguins | Turkmen 
Penguins | Ukrainian 
Penguins | Estonian 
Robots | Ukrainian 
Robotid | Estonian 
Unit 1 – Maïs – French – Beginning 
Planeta – Unidad 1 – Español – Advanced 
HS – ESL3 – Unit 17 – Mustang– Moodle 
HS – ESL3 – Unit 16 – Reading – Moodle 
HS – ESL3 – Unit 15 – Vincent Van Gogh– Moodle